Een oud Nederlands hoenderras uit Brabant
Het Chaams Hoen, plaatselijk de Kaamse Kiep of Kaamse Pel, werd tot begin vorige eeuw ten zuiden van Breda op vele boeren erven gehouden als nuthoen. Het Chaams Hoen stond bekend als een zeer gehard ras, dat zich op de schrale Brabantse zand gronden goed wist te handhaven. Naast een hoge eierproductie stonden vooral de kapoenen (gecastreerde hanen) bekend om hun fijnvlezigheid en hun specifieke, overheerlijke vleessmaak.
Het Chaams Hoen raakte in de vergetelheid en werd eind vorige eeuw zelfs met uitsterven bedreigd. Door de inzet van steeds meer sympathisanten neemt de populariteit van dit ras gelukkig weer toe. Langzaam maar zeker kan men, vooral in Chaam en omstreken, dit fraaie landhoen weer in volle glorie aanschouwen. De sympathisanten van het Chaams Hoen hebben zich verenigd in de Chaamse Hoender Club .
Historie van het Chaams hoen
Tomas Ernst van Goor verwoordt in zijn Beschryving der stadt en Lande? (1743); Men roemt Chaam, Zundert en Rysbergen om de alomberuchte Kapoenen. Zoo, dat Maurits, Prins van Oranjen, Heer van Breda (1567-1625) dit landt, niet te onrecht, zyne Brabantsche Tempe pleegde te noemen. In zijn Etat present de La Republique des Provinces-Unie? uit 1730 vermeldt M. Janicon de uitzonderlijke gastronomische kwaliteit van de Chaamse Pel: “Deze Kapoenen (Chapons) zijn er overheerlijk en in heel Holland beroemd.? In geschriften uit de 19-de, begin 20-ste eeuw staat te lezen dat het Chaams Hoen over geheel Midden- & West Brabant was verspreid en daar ook algemeen voorkwam. Zo had de firma Bertram te Breda vanaf 1857 een gerenommeerde kapoenen mesterij en slachterij. Het Chaams Hoen was in die tijd zo befaamd dat het regelmatig op de koninklijke menukaart stond. In 1881 bestelde koning Willem III voor op paleis Het Loo een grote foktoom Chaamse hoenders bij de firma Bertram.
Presidium voor de Chaamse Pel
In 2005 is samen met Slow Food een zogeheten Presidium opgericht. Het Presidium bestaat uit een groep lokale mesters die zich heeft vastgelegd op strenge productie eisen. Elke producent mag maar een beperkt aantal (voorlopig 150) hoenders per jaar afmesten. De hoenders moeten voedergranen uit de streek te eten krijgen. Ze moeten veel uitloopruimte hebben (8 m2) en ze mogen pas op een leeftijd vanaf 26 weken worden geslacht. Ter vergelijking: een kip uit de supermarkt groeit maar 6 weken. Geslachte hoenders die onder de handelsnaam Chaamse Pel worden aangeboden moeten afkomstig zijn uit het historische herkomstgebied van Chaam en omstreken. Een geslachte Chaamse Pel is te herkennen aan de veren rond kop en stuit en de uniek genummerde pootring. Chaamse Pel is alleen van augustus tot en met december te koop, vanwege het natuurlijke groeiseizoen. Het Presidium wordt gecoördineerd door de “Vrienden van de Chaamse Pel”. Deze groep is sinds 2018 onder gebracht onder de Chaamse Hoender Club (CHC). Zij houdt toezicht op de naleving van de productie eisen en zet zich in voor de promotie en afzet van de hoenders als authentiek, kleinschalig geproduceerd kwaliteitsproduct uit de streek, promotie en afzet van de hoenders als authentiek, kleinschalig geproduceerd kwaliteitsproduct uit de streek. Deze groep is sinds 2018 ondergebracht onder de Chaamse Hoender Club (CHC). Zij houdt toezicht op de naleving van de productie eisen en zet zich in voor de promotie en afzet van de hoenders als authentiek, kleinschalig geproduceerd kwaliteitsproduct uit de streek, promotie en afzet van de hoenders als authentiek, kleinschalig geproduceerd kwaliteitsproduct uit de streek.
Slow Food Presidia
Slow Food is een internationale beweging die zich inzet voor het behoud van smaak en het recht op genieten van eerlijk eten en drinken. Zij is opgericht in Italië in 1986. Presidia zijn projecten waarin gewerkt wordt aan het behoud van traditionele streek producten, en daarmee het behoud van gastronomische tradities, oude productie technieken en cultuurlandschappen. Presidiumprojecten worden gecoördineerd door de Slow Food Foundation for Biodiversity in Florence en zijn inmiddels over de hele wereld in gang gezet. Het Presidium van de Chaamse Pel bouwt voort op een lange traditie van vleeshoenderhouderij in Brabant en streeft er naar de kwaliteit van vroeger te evenaren. De “vrienden van de Chaamse Pel” beheert het collectieve handelsmerk Chaamse Pel en geeft dit in licentie aan primaire producenten, ambachtelijke poeliers en/of keurslagers zolang zij de eisen naleven . Zij geven ook genummerde pootringen uit.
